Een vaste baan, brood op de plank en een dak boven je hoofd voor jezelf en je kinderen. Bij de presentatie van het regeerprogramma benoemde premier Dick Schoof dat dit de normaalste zaak van de wereld zou moeten zijn. Behalve voor de twintigers van nu. Dit kabinet laat de studenten namelijk betalen voor het zoet dat het zo graag wil uitdelen aan de ’hardwerkende’ Nederlanders.
Want naast de bezuinigingen op de wetenschap, trekt dit kabinet de eerder afgeschoten langstudeerboete weer uit een la. Studenten die meer dan een jaar studievertraging oplopen, moeten bovenop het collegegeld van 2.500 euro een extra boete betalen van 3.000 euro per jaar. Waar de verlaging van het eigen risico op de zorg iedereen een meevaller van 220 euro per jaar oplevert, moeten de studenten dan 250 euro extra per maand betalen. Dat is een onevenredig hoge straf.
Met de maatregel wil het kabinet studenten stimuleren om sneller af te studeren in plaats van te lanterfanten. De praktijk leert dat alleen studenten waarvan de ouders alles betalen het zich kunnen permitteren om te lanterfanten. De meeste studenten werken naast hun studie om te kunnen voorzien in hun onderhoud. Sterker nog, van de jongeren tussen de 15 en 25 jaar werkt maar liefst 77 procent. Dat is meer dan de 75 procent van de 55- tot 65-jarigen die werkt. De studenten van nu zijn dus geen luie generatie die met onredelijk hoge boetes aan het werk gezet moet worden. Zij zijn net zo goed hardwerkende Nederlanders.
Is de maatregel dan goed nieuws voor die ’hardwerkende Nederlanders’ die het kabinet zo graag willen pleasen? Waarschijnlijk niet, want dat is de groep van wie de kinderen door deze maatregel het zich niet meer kunnen permitteren om te studeren.
Ook zijn er studenten die hun studie combineren met mantelzorg, topsport, of een bestuursjaar op een vereniging. Allemaal legitieme redenen om studievertraging op te lopen. Je zou verwachten dat het huidige kabinet dat wel begrijpt. Want als je kijkt naar de studententijd van de ministers zelf, hebben zij ruim de tijd genomen om te genieten van hun studententijd. Je kunt wel stellen dat zij, zelfs voor die tijd, bovengemiddeld lang studeerden. Want de veertien ministers die een hbo of universitaire studie hebben afgerond, studeerden gemiddeld acht jaar. Dat zou betekenen dat de huidige ministerploeg samen al een langstudeerboete had moeten ophoesten van meer dan een ton. Alleen studeerden zij in een tijd dat ze naast hun ruime studiebeurzen oneindig lang de tijd kregen.
De langstudeerboete voeren ze al in 2026 in en raakt dus ook de huidige studenten. Hoe de maatregel er precies uit gaat zien, is alleen nog niet tot in detail uitgewerkt. Want daar heeft dit groepje langstudeerders wederom wat extra tijd voor nodig.
Deze column is op 19 september 2024 gepubliceerd in het Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, de Gooi- en Eemlander, Haarlems Dagblad en IJmuider Courant.